Tak oto stroi się w „szatę Chrystusową” torturę i podłość

Przywołam postać Sebastiana Castelliona

Jego Traktat o heretykach z roku 1554 budzi najwięcej emocji w chwili gdy popiół ze stosu Serweta dymił jeszcze w sumieniach ludzi, a okolice Genewy, Bazylei, Strasburga i Neuchatel były siedliskiem różnych, zwalczających się grup religijnych,  napisał traktat o heretytkach.  Autor przeciwstawia tu ewangeliczną etykę, próżnej nauce teologów.

Napisał w nim: „Nie istnieje choćby jedna sekta, która by nie potępiała wszystkich innych i nie rościła sobie prawa do wyłącznego panowania. Wszystkie nieszczęścia wynikają z tej właśnie próżności. Stąd wygnania, stąd więzienia, stąd stosy i krzyże i bolesny widok codziennych mąk.”

Historyk Bernard Cottret wtrąca: Okrucieństwo  to samo w sobie jest bezużyteczne, gdyż żadnym sposobem nie można było przeciąć owych nie kończących się sporów, o rzeczy ciągle jeszcze nie znane, roztrząsane przez tyle już wieków, jednak dotąd w pełni nie rozstrzygnięte. Tak oto stroi się w „szatę Chrystusową” torturę i podłość.

Sebastian Castellion kontynuuje „Ze wszystkich sekt (które są dzisiaj niezliczone) nie ma prawie żadnej, która by innych sekt nie uważała za heretyckie, tak iż jeśli w tym mieście lub okolicy jesteś prawowierny, w najbliższej wezmą cię za heretyka, wskutek czego, jeżeli ktoś chce się dzisiaj utrzymać przy życiu, z konieczności musi mieć tyle wyznań wiary oraz tyle religii, ile bez mała jest miast lub sekt, podobnie jak ktoś, kto podróżuje po krajach, musi raz po raz zmieniać monetę, ponieważ ta, która tutaj jest dobra, gdzie indziej nie ma wartości, chyba że jest ze złota." Przedmowa francuska do jego traktatu podejmuje tę samą myśl: „Byłoby lepiej pozostawić przy życiu stu, a nawet tysiąc heretyków, niż z powodu podejrzeń o herezję zabić prawego człowieka."

Fragmenty pochodzą  z książki
Jan Kalwin; Bernard Cottred, PIW, Warszawa 2000